De Gouden Koets

De Gouden Koets wordt getoond in een glazen behuizing op de ruime meisjesbinnenplaats van het Amsterdam Museum. Bezoekers kunnen de gerestaureerde koets in alle rust van heel dichtbij bekijken. In zes museumzalen rondom de binnenplaats, met zicht op de Gouden Koets, worden uiteenlopende verhalen uitgelicht. Honderden cultuurhistorische objecten, schilderijen, Oranjesnuisterijen, kledingstukken, spotprenten, foto’s en bewegende beelden geven een veelzijdig beeld van de geschiedenis en het gebruik van de Gouden Koets, en de discussies uit verleden en heden over dit iconische voertuig.

Cadeau van Amsterdam

De Gouden Koets is bedacht als cadeau voor de inhuldiging van de eerste vrouw op de Nederlandse troon, de toen achttienjarige koningin Wilhelmina. Al sinds zijn ontstaan kent de koets fans en critici. De Gouden Koets is dan ook veel meer dan alleen een voertuig. Het rijtuig staat symbool voor iets groters: het Oranjehuis, de democratie, de zelfbewuste hoofdstad Amsterdam, het sprookje (of: de gouden kooi) van het vorstelijke bestaan, het Koninkrijk der Nederlanden en het koloniale verleden. In de tentoonstelling, die daarom meerstemmig is opgezet, komen al die betekenissen aan de orde.

Beladen erfgoed?

Het rijtuig is inzet van een actueel debat vanwege een van de zijpanelen, getiteld Hulde der Koloniën. Hierop overhandigen mensen uit de koloniën producten en andere geschenken aan een witte jonge vrouw die Nederland uitbeeldt. Steeds meer mensen vinden deze verbeelding van het kolonialisme niet op zijn plaats bij nationale vieringen.
Is het wenselijk dat de koets na de restauratie blijft rijden op Prinsjesdag en tijdens Oranjehuwelijken en inhuldigingen? Verdient het rijtuig aanpassingen, of hoort het voortaan in een museum thuis? Deze tentoonstelling belicht uiteenlopende perspectieven op dit controversiële rijdende erfgoed. Het Amsterdam Museum nodigt bezoekers bovendien uit hun opvattingen te delen. Ook kunnen zij met augmented reality een alternatieve Gouden Koets maken.

Kunstenaars over de Gouden Koets

Voor een meerstemmige en eigentijdse kijk op de koets zijn kunstopdrachten verstrekt aan zestien kunstenaars uit verschillende generaties met diverse culturele achtergronden. Zij reflecteren op de rituelen waarmee de koets wordt omkleed, de materialiteit en ambachtelijkheid van het voertuig en op het koloniale verleden en zijn doorwerking in het heden. Hun installaties, sculpturen, schilderkunst, fotografie, geluidskunst en performances bieden artistieke en kritische perspectieven op de Gouden Koets. Deelnemende kunstenaars zijn: AiRich, Arahmaiani, Berend Strik, Bernard Akoi-Jackson, Brian Elstak, Danielle Hoogendoorn, Erwin Olaf, Iswanto Hartono, Naomie Pieter, Nelson Carrilho, Painted Series, Raul Balai, Sarah van Sonsbeeck, Serana Angelista, Sharelly Emanuelson en Sithabile Mlotshwa.

Actief publieksprogramma

Bij de tentoonstelling is een afwisselend en veelzijdig publieksprogramma samengesteld. In levendige, kritische en speelse programma’s bespreken we met experts en bezoekers wat we (niet) zien als we naar de Gouden Koets kijken.
Tijdens de voorbereidingen van de tentoonstelling is iedere twee weken een uitzending van de online talkshow AM LIVE aan de totstandkoming gewijd. Curatoren en leden uit de klankbordgroep deelden voortschrijdende inzichten en bespraken inhoudelijke en museale dilemma’s.

Publicatie De Gouden Koets

Ter gelegenheid van de tentoonstelling verschijnt de publicatie De Gouden Koets (WBOOKS, 2021, Nederlandse en Engelse editie).
Dit rijk geïllustreerde boek vertelt op toegankelijke wijze belangrijke en verrassende verhalen over de Gouden Koets. Gerenommeerde auteurs en jonge talenten deden nieuw onderzoek naar de zorgvuldige restauratie, het ceremonieel, de uiteenlopende betekenissen van de Gouden Koets en het veelbesproken paneel Hulde der Koloniën. Pronkstuk, nationaal icoon, symbool van het kolonialisme: het koninklijke rijtuig wordt van alle kanten bekeken.
Met essays van onder andere Annemarie de Wildt, Margriet Schavemaker en Karwan Fatah-Black. Bestel hier. 

Essay: De Gouden Koets en zijn Koloniale Kant 

Het paneel Hulde der koloniën aan de linkerkant van de Gouden Koets is controversieel omdat het een te rooskleurig en zelfgenoegzaam beeld geeft van de Nederlandse koloniale verhoudingen in ‘de Oost’ en ‘de West’. Een nooit gestelde vraag over de identiteit van de allegorisch afgebeelde representanten van de toenmalige koloniën is: welke nationaliteit hadden zij eigenlijk? En hadden ze wel een nationaliteit? Was de inheemse bevolking van de koloniën wel Nederlands?

In dit essay zoekt de schrijver, Prof. Hans Ulrich Jessurun d'Oliveira, naar antwoorden. Hij gaat na welke regelingen van kracht waren in de tijd dat de Gouden Koets aan de jonge koningin Wilhelmina werd aangeboden (1898) en de periode daarna. Daarbij komt hij tot verrassende en licht verbijsterende uitkomsten. Tot slot onderzoekt hij wie er zeggenschap heeft over de inzet van de Gouden Koets: de onschendbare koning of de verantwoordelijke premier? Bestel hier. 

Met dank aan
Gemeente Amsterdam, VriendenLoterij, Van den Tweel Foundation, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Mondriaan Fonds, Blockbusterfonds, Kickstart Cultuurfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, Amsterdam City Circle, Fonds 21, Nico Nap Foundation, De Gijselaar-Hintzenfonds, De Nederlandsche Bank, Dutch Culture, Hendrik Muller's Vaderlandsch Fonds, The Netherlands Institute for Conservation+Art+Science+ en 's Gravenhaags Ondersteuningsfonds voor Boekhandelaren en Uitgevers.